Rvts appelsiner illustrasjon

Lonohallat seksain

Lonohallat seksain – seksa kapitálan

Eanaš nuorat eai lonohala seksa buriiguin, muhto… 

Rvts appelsiner illustrasjon

Oslos 2023:s vástidedje 3% joatkkaskuvllaohppiin geat ledje mielde Nuorra Oslos, ahte sii leat seksuála daguid bargan buriid ovddas maŋimuš jagi. Seamma olu nieiddat ja bárdnit vástidedje ahte sii leat vásihan dan. Eatnašat vástidedje ahte ledje lonuhan seksa buriiguin, go fysalaččat deaivvadedje eará nuorain gean dovde. Nieiddain ledje eanet vásáhusat lonohallat seksuála daguid digitálalaččat go bártniin, ja son geainna lonuhedje lei amas rávisolmmoš.

Dat čuožžu lágas.

Ii leat lobiheapme vuovdit seksa Norggas, muhto ii leat lohpi oastit seksa (ráŋggáštusláhka §316). Seksagávppašeapmi olbmos gaskal 16 ja 18 jagi lea ráŋggáštahtti (ráŋggáštusláhka § 309). Jus oažžu dahje lonuhallá seksa soapmásis gii lea vuollel 16 jagi, de dat rehkenasto norgga lága mielde seksuálalaš vearredahkun máná vuostá (ráŋggáštusláhka § 302, § 303, § 304). Jus dat olmmoš lea vuollel 14 jagi de dat lea máná veagalváldimin (ráŋggáštuslága §299, §300, §301).

Dát ii áddejuvvo prostitušuvdnan

Eanas nuorat geat lonuhit seksa eai ane doaimmaideaset prostitušuvdnan. Muhtumiidda dáhpáhuvvá dan oktavuođas go dutká seksualitehta ja rájáid, ja muhtimat atnet čoavdinstrategiijan heahtedilis, vuohkin háhkat gárrenmirkkuid dahje dovdduid muddet. Buorit maid nuorat olahit go lonuhit seksa sáhttet leat skeaŋkkat, elektrovnnalaš ávdnasat, biktasat, borramuš, mátkkošteapmi, duhpát, gárrenmirkkot, ruđat, beassat birrasii dahje ollesolbmuid oktavuohta/fuolahus. Anonyma jearahallamis maid Pro Guovddáš čađahii jagi 2021-2022. 190 olbmo geat ledje lonuhan seksa ovdal ledje deavdán 18 jagi (sii ledje badjel 18 go vástidedje) vástidedje mii sin áŋgirušai lonuhit seksa. Olles 69% dieđihedje ahte sii dárbbašedje ruđaid. Eará movttiidahttinfáktorat ledje gelddolašvuohta (39%), heajos dovdduid reguleret (32%), gávppašeaddji lei bággen (31%), dárbu dovdat iežas buorebut (28%) ja dáhttu lagašvuhtii ja fuolahussii (26%).

Muhtumiidda sáhttá seksalonohallan addit gelddolašvuođa, árvvu, fámu ja kontrolla, ja earáide fas dovdo gutneheapmin ja vahágin. Muhtimiin sáhttet dakkár vásáhusat mat eai gárta váttisvuohtan, ja mas eai leat duođalaš čuovvumušat.

Earát sáhttet dovdat ahte dat lea váivi ja das sáhttet leat negatiiva čuovvumušat. Vásáhusat sáhttet maid rievdat áiggiid mielde.

Earát sáhttet dovdat vahága ja das sáhttet leat negatiiva čuovvumušat. Vásáhusat sáhttet maid rievdat áiggiid mielde. Pro guorahallamis maid Pro Centret čađahii jagi 2022, vástidedje 45% ahte eai leat vuovdán seksuála daguid maŋŋil go devde 18 jagi. Eatnasat geat ledje heaitán, vástidedje ahte heaittihedje go váikkuhii negatiivvalaččat sin psyhkalaš ja/dahje rumašlaš dearvvašvuođa. Ollugat muitaledje ahte heite go eai šat dárbbašan šat ruđa eaige buriid.

Fuomáš dán

Nuorat geat lonuhit seksa, dávjá sáhttet dahkat seksuálalaš daguid eará motiivvain go iežas seksuálalaš olahusa dihte.

Jus gulat ahte nuorra olmmoš anaša muhtimiin geainna ii háliit, de berret ovddidit fáttá sutnje.

Jus olbmos lea eanet ruhta dahje divrasit diŋggat go dábálaččat lávejit, dat sáhttá mearkan ahte lonohallá seksuálalaš bálvalusaid. Sáhttá maid bidjat fuomášumi su relašuvdnii ja makkár fápmobalánsa doppe lea,  ja leago juoga mii čájeha ahte sáhttá leat sáhka lonuhandilálašvuođas.

Deaŧalaš čuoggát go ságastallá nuoraiguin seksa vuovdima ja lonuheami birra

Dás ii leat sáhka du birra:

Go hállat nuoraiguin seksa vuovdima ja lonuheami birra, de berre leat erenoamáš dihtomielalaš iežas dovdduide ja jurdagiidda fáttá ektui. Eatnasat jurddašit movt alcces livččii leamaš vuovdit seksa, ja lea dehálaš ahte lea dihtomielalaš ahte olmmoš geainna ságastallá sáhttá vásihit áibbas eará láhkai.

Heahpu ja stigma garvit:

Dat leat ollu govvideamit ja ovdagáttut olbmuide geat vuvdet dahje lonuhit seksa. Sii geat vásihit dan, dihtet eanas gerddiid dan. Ollugat čiegadit vásáhusaid danne go ballet maid olggobeale máilbmi dadjá, ja makkár váikkuhusaid rabasvuohta dagaha. Danin lea dehálaš ahte ii dagat liige heahpu olbmui geainna hupma. Lea dehálaš jearrat sáhkkiivuođain ja rahpasit, ii ge geavahit sániid ja dajaldagaid mat sáhttet dagahit vel eanet heahpu.

Garvve sániid nugo prostitušuvdna, prostitueren, vuovdit seksa, vuovdit iežat rupmaša jos dat olmmoš ii ieš geavat dáid sániid. Čalmmustahte ahte dát lea su dahkku, ja geahččal oažžut olbmo smiehttat makkár doaibma dan dagus lea su eallimis. Lea deháleabbo gávnnahit leago hearkkes dilis mii lea vuorjašuhtti, dan sadjái go meroštallat ahte dat lea seksa vuovdin ja lonohallan.

Guođe ovdagáttuid ja inkludere:

Dat lea dehálaš muitit ahte dat lea juoga mainna nuorat buot sohkabeliin leat vásihan. Galggašii váruhit ahte vuolggasadji ii leat árbevirolaš sohkabealrollaminstariin, dahje váruhit jearrat heteronormatiivavugiin gažaldagaid.

Movt álgit ságastallama:

Sáhttá leat vuogas álggahit ságastallama ná: «Mun dieđán ahte olbmot seamma dilálašvuođas go don, leat vásihan lonuhit seksa buriid vuostá», «Dieđát go ovttage gii dan lea dahkan?», «Leat go dutnje  fállojuvvon seksa buriid vuostá?», «Nuorat geaid mun dovddan leat…» ja nu viidáseappot, dan sadjái go jearrat: «Leatgo don?» Dát ii soaitte nu issoras sutnje gii soaitá iskame makkár jurdagat ja miellaguottut dus leat fáttá birra, ovdal go rahpasit muitalit vásáhusainis birra. Dasto dat lea vuohki duođaštit ahte dieđát ahte dát dáhpáhuvvá, ja ahte don leat olámuttus hupmat dán birra.

Suhttá dahje loavkašuvvá go nuorraolmmoš?

Jus olmmoš humadettiin suhttá dahje loavkašuvvá ja jearrá: «Doaivvut go mun lean fuorrá?» Sáhtát lohkat ahte jearat danne go dieđát ahte nuorain geain lea sullasaš dilli leat maid sullasaš vásáhusat, ja dan ii sáhte olbmos oaidnit. Dát jáhkkimis ráfehuhttá dili ja sihkkarastá ahte it badjelgeahča.

Dearvvaš seksuála ovdáneapmi ja dearvvašvuohta.

Iđitbiebmowebinára

Nuorat geavahit seksa kapitálan olahit buriid, ovdanbukto muhtomin oassin nuoraid seksuálavieruin. Muhto – leago duođaid nu? Man dábálaš lea ahte nuorat geavahit seksa lonuhusgálvun? Ja movt mii berret hupmat nuoraiguin dán fáttá birra? Iđitbiebmosemináras gurut bealde, mii digaštallat eanet dán birra.

Dáppe gávnnat min iđitbiebmowebináraid.

Frokostwebinar thumbnail

Emilie 16 jahkásaš

Emilie lea boahtán skuvlii ollu ođđa ja divrras diŋggaiguin. Son lea čohkkedan boarrásit olbmá biilii. Gos diŋggat bohtet?

Emilie dárbbaša oadjebas ollesolbmo geainna sáhttá háleštit. Sáhtát geahččalit dás: snakkemedbarn.no.

Nettsiden ble sist oppdatert 01.03.20